Phó Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam: “NSND Thái Thị Liên có khả năng sư phạm đặc biệt và trí nhớ siêu phàm”

NSND Thái Thị Liên có một khả năng sư phạm rất đặc biệt

Chia sẻ với Dân Việt, NSND Phạm Ngọc Khôi cho biết, ông may mắn được NSND Thái Thị Liên dạy đàn piano từ khi lên 7 tuổi. Đó là quãng những năm đầu của thập niên 70. Thời điểm đó, NSND Thái Thị Liên đang là Trưởng khoa Piano của trường Âm nhạc Việt Nam.

"Thời điểm đó ở Hà Nội, ít trẻ con được cho học Piano lắm. Một phần vì chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, một phần vì cuộc sống lúc đó cũng đang rất khó khăn, phải những gia đình có điều kiện lắm mới cho con theo học môn nghệ thuật sang trọng này", NSND Phạm Ngọc Khôi nói.

NSND Phạm Ngọc Khôi, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Thị Minh Châu đến thăm NSND Thái Thị Liên tại nhà riêng. Ảnh: NVCC.

Trong mắt của cậu học trò nhỏ Phạm Ngọc Khôi thời đó, bà giáo Thái Thị Liên là một người rất nghiêm túc và tâm huyết. Bà có một khả năng sư phạm rất đặc biệt và không mấy ai có thể theo được điều này.

"Lớp học chúng tôi thời đó, mỗi đứa một tính, một nết và rất tinh nghịch. Trẻ con Hà Nội mà, nghịch vô cùng. Vậy nhưng bà giáo Thái Thị Liên vẫn tìm ra được những điểm yếu và thế mạnh của từng đứa để sử dụng phương pháp dạy khác nhau. Tôi còn nhớ, lúc tuyển sinh vào lớp, bà bắt tất cả các bạn xòe hai bàn tay ra để bà xem. Tay thuận là 10, tay không thuận là 8. Tôi là người thuận tay trái, nên tay trái được 10, tay phải chỉ được 8. Và biết được tay nào yếu, bà sẽ đưa ra các phương pháp luyện khác nhau để nhanh tiến bộ.

Phải nói rằng, bà giáo Thái Thị Liên là người nghệ sĩ Piano đầu tiên của Việt Nam được đào tạo bài bản trình độ đại học về Piano ở Nhạc viện Praha – Tiệp Khắc (nay là Cộng họa Séc). Vì thế, kiến thức, phương pháp giảng dạy của bà rất văn minh và mới mẻ. Thời đó, ở Hà Nội, chưa có ai đi học ở nước ngoài về như bà Thái Thị Liên hết cả. Do đó, thế hệ chúng tôi được học bà cũng cảm thấy rất tự hào và trân trọng", NSND Ngọc Khôi kể thêm.

Lúc sinh thời, NSND Thái Thị Liên luôn xem cây đàn Piano như một người bạn tri kỷ. Ảnh: TL.

Theo NSND Phạm Ngọc Khôi, thế hệ của ông được may mắn theo học đàn Piano từ NSND Thái Thị Liên gồm có: nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, nhà phê bình âm nhạc - nhạc sĩ Minh Châu… Ở Học viện Âm nhạc Quốc gia, NSND Thái Thị Liên cũng là thầy của rất nhiều thế hệ giảng viên. Theo đó, những ngày đầu mới thành lập trường Âm nhạc Việt Nam, trường không hề có đàn, sách nhạc và giảng viên. 

NSND Thái Thị Liên – Chủ nhiệm đầu tiên của khoa Piano được giao nhiệm vụ tìm kiếm người biết chơi Piano để giảng dạy. Bà đã tập hợp được một số cô giáo dạy đàn nghiệp dư tại Hà Nội lúc bấy giờ: bà Vượng, bà Nghĩa, bà Mai, bà Minh Thu, bà Lê Liên… rồi bồi dưỡng thêm về chuyên môn cho họ trong gần một năm để giảng dạy cho học sinh. Đội ngũ giảng viên Piano đầu tiên còn có bà Vũ Thị Hiển (thân mẫu của nghệ sĩ Piano Tôn Nữ Nguyệt Minh) - một tay đàn amateur có tiếng ở Hà Nội thời đó.

Khóa Piano đầu tiên ai muốn vào cũng được, những năm sau mới có sự tuyển chọn bài bản. Lớp chính quy có Nguyễn Hữu Tuấn, Hoàng My, Việt Kim, Phương Chi, Hợp Bích, Xuân Nghĩa… Gần nửa lứa học sinh đầu đàn này đã học bà từ trước khi vào trường Âm nhạc Việt Nam. Phần lớn họ được giữ lại trường sau khi tốt nghiệp và trở thành những giảng viên kỳ cựu của trường.

NSND Thái Thị Liên chơi đàn trong lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Ảnh: HVAN.

Cuối thập niên 50 trường có hai bậc: sơ cấp và trung cấp, đầu thập niên 60 mở tiếp bậc đại học. Khoa Piano có sự hỗ trợ của chuyên gia Ba Lan, còn các bộ môn thanh nhạc, violon và violoncelle có chuyên gia Liên Xô. Các chuyên gia nước ngoài rất thích biểu diễn.

Người đệm Piano cho chương trình hòa nhạc của họ chỉ có duy nhất bà Thái Thị Liên, về sau thêm nghệ sĩ Nguyễn Hữu Tuấn - học trò cưng của bà, một tay đàn xuất sắc của nghệ thuật biểu diễn piano nửa sau thế kỷ XX, đồng thời cũng là người kế tiếp bà làm Chủ nhiệm Khoa Piano trong nhiều năm.

"Nếu gọi đúng thì NSND Thái Thị Liên là "sư tổ" của bộ môn Piano trường Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Chúng tôi cũng gọi bà là "sư tổ" của bộ môn Piano. Ngày xưa đi học, chúng tôi toàn gọi bà là "má Liên" vì bà là người miền Nam. Cách gọi thân thương đó đến bây giờ nhiều anh chị em vẫn giữ khi nhắc đến bà hoặc đến thăm bà", NSND Phạm Ngọc Khôi tâm sự.

Cuộc hội ngộ cuối cùng giữa "sư tổ" Thái Thị Liên và các học trò

Cách đây 2 năm, NSND Phạm Ngọc Khôi và nhà phê bình âm nhạc - nhạc sĩ Nguyễn Thị Minh Châu có đến thăm NGND.NSND Thái Thị Liên ở nhà riêng. Lúc này, dù đã ngoài 100 tuổi nhưng bà vẫn rất minh mẫn, nhớ hết mọi chuyện. NSND Phạm Ngọc Khôi cố tình "thử thách" cô giáo của mình nên đã ngồi vào đàn bài nhạc có xuất xứ từ Ả Rập mà ngày xưa NSND Thái Thị Liên đã dạy cho mình. Không ngờ, bà vẫn nhớ và còn thị phạm cho học trò.

NSND Thái Thị Liên thị phạm cho học trò dù đã ở tuổi ngoài 100 khi thấy học trò đánh sai âm vực. Ảnh: NVCC.

"Tôi cố tình trêu nghệ sĩ Thái Thị Liên và cũng là để thử xem bà còn nhớ chuyện xưa không nên ngồi đánh sai âm vực, không ngờ bà vẫn nhận ra và sửa lại cho tôi như ngày xưa. Tôi và Minh Châu ngỡ ngàng vì không nghĩ cô giáo mình, tuổi đã cao như vậy mà vẫn nhớ rành rọt từng chi tiết một", NSND Phạm Ngọc Khôi xúc động kể thêm.

Theo nhiều học trò của NSND Thái Thị Liên, trở về sống ở Hà Nội trong mấy năm gần đây, bà không những vẫn làm bạn với cây đàn mà còn đi nghe hòa nhạc, theo dõi trực tuyến các kỳ thi piano quốc tế. Bà dự hầu hết các buổi thi và biểu diễn báo cáo của Concours Piano quốc tế 2015 tại Hà Nội. Bà dành nhiều thời gian và mối quan tâm cho các thế hệ sau, chia sẻ kinh nghiệm với các giảng viên trẻ và khích lệ những em nhỏ có năng khiếu.